بازسازی محیط رسوبی، مطالعات ژئوشیمیایی و تأثیر فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزنی سازند دالان در میادین سلمان و لاوان

توالی کربناته-دولومیتی بخش بالایی سازند دالان با میان لایه های تبخیری و به سن پرمین پسین، یکی از مهم ترین مخازن گازی در نواحی زاگرس چین خورده و بخش های وسیعی از خلیج فارس محسوب می شود. در بررسی مقاطع نازک در دو چاه از میادین سلمان و لاوان سیزده میکروفاسیس و دو زیرفاسیس شناسایی گردید که در چهار کمربند رخساره ای پهنه جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز در بخش داخلی تا ابتدای بخش میانی یک رمپ هموکلینال با انرژی نسبتا پایین و شیب بسیار ملایم نهشته شده اند. شواهد رسوب شناسی و دیاژنزی بیانگر تفاوت انرژی در زمان رسوب گذاری سازند دالان در میادین سلمان ولاوان بوده است به طوریکه از میدان سلمان به سمت میدان لاوان (از جنوب به سمت شمال حوضه) عمق رمپ کربناته افزایش یافته، بنابراین حوضه در این ناحیه با گردش عمیق تر آب همراه بوده و در نتیجه شرایط برای تشکیل رسوبات کربناته شول بیشتر فراهم شده است. مطالعه فرایندهای دیاژنزی موثر بر بخش بالایی سازند دالان در دو چاه نشان می دهد که این رسوبات تحت تاثیر هر سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریک و تدفین قرار گرفته اند. از مهم ترین فرآیندهای دیاژنتیک موثر بر کیفیت مخزن رسوبا بخش بالایی سازند دالان می توان به دولومیتی شدن، سیمانی شدن به ویژه سیمان های انیدریتی، انحلال، تراکم فیزیکی و شیمیایی و شکستگی اشاره کرد. انواع دولومیت های موجود در توالی مطالعه شده شامل دولومیت های جانشینی و سیمان های دولومیتی است. دولومیت های جانشینی به صورت دولومیکرایت ها در توالی های گلی بخش های بالایی پهنه جزر و مدی، دولومیت های حفظ کننده فابریک و تخریب کننده فابریک تشکیل شده اند. دولومیت های جانشینی چه به صورت حفظ کننده فابریک و چه به صورت تخریب کننده فابریک ، به شکل فراگیر و انتخاب کننده فابریک گسترش یافته اند. سیمان های دولومیتی در بردارنده دولومیت لیمپید، سیمان دولومیت حفره پرکن و سیمان دولومیت سدل است. بررسی های پتروگرافی و داده ای ژئوشیمیایی نشان می دهد که دولومیتی شدن و تبلور مجدد دولومیت در رسوبات بخش بالایی سازند دالان، در سیکل پر تایدال-ساب تایدال کم عمق در حاشیه یک دریای کم عمق توسط مکانیزم های تبخیری و نشتی – برگشتی آغاز شده و سپس با تشکیل سیمان های دولومیتی در محیط های متئوریک و تدفینی ادامه یافته است. مطالعات تخلخل و تراوایی واحدهای k4 و k3 با استفاده از لاگ های دانسیته، نوترون و سونیک نشان می دهد که این بخش ها خصوصیات مخزنی هتروژنی دارند. این هتروژنی ناشی از تغییرات رخساره ای و نوع لیتولوژی اعم از دانه غالب و یا گل غالب بودن آن ها و فرایندهای دیاژنزی است. گرچه فرایندهای دولومیتی شدن وانحلال تاثیر مثبتی بر تخلخل داشته است، اما در مقابل تشکیل سیمان های انیدریتی وسیع در فضاهای خالی رخساره های گرینستونی و پکستونی و فشردگی شیمیایی در رخساره های گل غالب باعث کاهش قابل توجه تخلخل در رسوبات شده است.